موتورهای الکتریکی قبل از خرابی کامل معمولاً علائم واضحی نشان میدهند. شناسایی بهموقع این علائم جلوی هزینههای سنگین، توقف تولید یا آسیب بیشتر را میگیرد. در این مطلب ۵ نشانه رایج را توضیح میدهیم، دلیل هر علامت را میگوییم و راهحلهای عملی و ایمنی برای هر مورد ارائه میکنیم.
۱.صدای غیرعادی (غربال، جیغ یا تق تق)
— چرا اتفاق میافتد؟
صدای غیرطبیعی معمولاً بهدلیل ساییدگی یاتاقانها، شل شدن قطعات، نامتعادلی روتور یا برخورد خارجی ایجاد میشود.
— چه کاری بکنیم؟
- بررسی و روغنکاری یا تعویض یاتاقانها.
- بررسی تراز و محکم بودن پایهها و پیچها.
- در صورت صدای سایش داخلی، موتور را خاموش کرده و برای بازبینی تخصصی ارسال کنید.
۲.دمای بیش از حد / گرم شدن غیرمعمول
— چرا اتفاق میافتد؟
علل: بار اضافی، تهویه نامناسب، خرابی سیمپیچ، وجود رطوبت/آلودگی یا خرابی شارژر/کنترلکننده.
— چه کاری بکنیم؟
- ابتدا بار کاری را کاهش دهید و تهویه اطراف موتور را بررسی کنید.
- سطح خارجی و مسیرهای هوا را از گرد و خاک پاک کنید.
- اندازهگیری دما با ترمومتر صنعتی؛ اگر بیش از محدوده کاری سازنده است، سرویس تخصصی لازم است.
۳.لرزش شدید یا نامتعادلی
— چرا اتفاق میافتد؟
علل شامل: تراز نشدن شفت، تجمع رسوب روی روتور، خرابی پایهها یا مشکل در بلبرینگها است.
— چه کاری بکنیم؟
- بررسی تراز شفت و محورها.
- تمیزکاری روتور و چک کردن محکم بودن روتورها/پولیها.
- در صورت لزوم بلبرینگها را تعویض کنید.
۴.افزایش مصرف برق یا کاهش بازدهی
— چرا اتفاق میافتد؟
سیمپیچها نیمسوزه یا اتصال کوتاه داخلی، یاتاقانهای سابیده، یا تنظیم نامناسب بار میتواند مصرف را بالا ببرد.
— چه کاری بکنیم؟
- تست سیمپیچ با مولتیمتر/اهممتر.
- بررسی مصرف جریان و مقایسه با مقادیر نامی موتور.
- اگر اختلاف بالا است، عیبیابی تخصصی سیمپیچ یا کنترلر انجام دهید.
۵.عملکرد نامنظم یا استارت نخوردن
— چرا اتفاق میافتد؟
ممکن است ناشی از خرابی رله/استارتر، CDI/ترانزیستور معیوب، اتصالات شل یا ذغالهای فرسوده باشد.
— چه کاری بکنیم؟
- بررسی اتصالات و فیوزها (رابطها و فیوز صندوقی را چک کنید).
- در موتورها با سیستم CDI، ترانزیستورها و پیکاپها را کنترل کنید.
- اگر ذغالها (کربن) فرسودهاند، تعویض کنید.
نکات ایمنی سریع
- همیشه قبل از باز کردن موتور، برق را قطع کنید.
- از دستکش، عینک و ابزار عایق استفاده کنید.
- اگر شک در سیمپیچی یا برق دارید، کار را به تکنسین تخصصی واگذار کنید.
- برای موتورهای داخل روغن یا ضد آب، دستورالعمل سازنده را رعایت کنید.
چکلیست سریع برای صاحب دستگاه
- شنیدن صدای غیرطبیعی؟ → چراغ قرمز: فورا بررسی یاتاقان.
- داغ شدن بیش از حد؟ → بررسی بار و تهویه.
- لرزش؟ → تراز و بلبرینگ.
- افزایش مصرف برق؟ → تست سیمپیچ و جریان.
- استارت نمیخورد؟ → اتصالات، ذغال و قطعات CDI/استارتر.
هر چند وقت یکبار موتور نیاز به سرویس دارد؟
بسته به مصرف، معمولاً هر ۶ تا ۱۲ ماه یا پس از هر ۱۰۰۰–۲۰۰۰ ساعت کار، سرویس کامل توصیه میشود.
آیا میتوانم خودم یاتاقان را تعویض کنم؟
اگر تجربه مکانیکی دارید و ابزار مناسب دارید بله، در غیر این صورت
برای جلوگیری از آسیب بیشتر به تکنسین مراجعه کنید.
چه قطعاتی را همیشه باید همراه داشته باشم؟
ذغال یدکی، چند عدد فیوز، روغن/گریس مخصوص، و یک رابط شارژر مناسب برای مدل موتور.
